Σχολικός
Εκφοβισμός – Bulling – Αιτίες
- Παράγοντες – Ενημέρωση – Αντιμετώπιση.
Από ομιλία μου σε γονείς Δημοτικού
ΤΑ
ΠΝΕΥΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
ΑΠΟ
ΤΙΣ ΜΑΚΕΤΕΣ
ΑΝΗΚΟΥΝ
ΣΕ ΜΕΝΑ ΤΗΝ ΙΔΙΑ
|
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΈΝΩΣΗ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ :
Παναγιώτα Βασιλοπούλου : Αξιωματούχος
Δημοσιογράφος της ΕΣΔ : Αστυνομικός &
Δικαστικός Ρεπόρτερ στην Εγκληματολογία
– Σχολική Ψυχολόγος
Να σας ενημερώσω πως
η Ελλάδα και επιστήμονες της έχουν
συμμετάσχει σε Διεθνή Ερευνητικά
Προγράμματα σχετικά με τον Σχολικό
Εκφοβισμό και την επιθετικότητα στα
Σχολεία . Έτσι λοιπόν γονείς και
Εκπαιδευτικοί , να ξέρετε πως τα τελευταία
χρόνια Αυξάνονται συνεχώς τα προγράμματα
Παρέμβασης μας για το Σχολικό Εκφοβισμό.
Για
να γίνω πιο κατανοητή , τα προγράμματα
που έχουμε στη διάθεση μας και στην
κατάρτιση μας , εμείς οι Σχολικοί
Ψυχολόγοι, είναι αποτελεσματικά όταν
προάγουν την ανάπτυξη της κοινωνικής
επάρκειας των μαθητών , την αυτοεκτίμηση
και την αποδοχή από τους συνομηλίκους
. Παράλληλα η διευκρίνηση της γνώσης
των εκπαιδευτικών στο θέμα του Σχολικού
Εκφοβισμού , και η ενεργός εμπλοκή τους
στην εφαρμογή προγραμμάτων και τη
διαχείριση περιστατικών εκφοβισμού
συμβάλλει ακόμα περισσότερο στην
αντιμετώπιση του φαινομένου.
Σας
τα αναφέρω για να καταλάβετε πως εμείς
που έχουμε ρόλο ευθύνης στο Σχολικό
Συγκρότημα , δεν επαναπαυόμαστε ποτέ
μας .
Σύμφωνα
με τον Olweus ήδη
από το 1993 , έχει αρχίσει να θεμελιώνεται
το
“”Πρόγραμμα
Πρόληψης του Σχολικού Εκφοβισμού μεταξύ
μαθητών και μαθητριών από 5- 15 χρονών
,μιας και μιλάω σε γονείς Δημοτικού
Σχολείου και οι ηλικίες του Δημοτικού
περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα . Το
πρόγραμμα αφορά ένα μακροπρόθεσμο
σχέδιο αλλαγής της σχολικής κοινότητας
σε επίπεδο σχολικής μονάδας , σχολικής
τάξης και σε ατομικό επίπεδο ( μαθητής
/ μαθήτρια ) .
Μέχρι σήμερα έχουν
αναπτυχθεί , διάφορα προγράμματα΄
παρέμβασης για το Σχολικό Εκφοβισμό
,τα οποία έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά
για τη μείωση της επιθετικής Συμπεριφοράς
στο σχολείο και απευθύνονται :
α)
στους μαθητές ( αναλυτικά προγράμματα΄
, προγράμματα κοινωνικής και συναισθηματικής
αγωγής , προγράμματα εστιασμένα στον
Σχολικό Εκφοβισμό)
β)
στους εκπαιδευτικούς
γ)
στους γονείς
δ)
σε ολόκληρη την ευρύτερη σχολική
κοινότητα μέσα από ολιστικές – καθολικές
, προσεγγίσεις .
Τι
είναι η Ολιστική Παρέμβαση ενίσχυσης
θετικών συμπεριφορών ;
(
Schoolwide Positive Behavior Supports )
Η
προσέγγιση SWPBS εστιάζει
, και γι΄ αυτό επιλέγω να την αναφέρω
στην ομιλία μου, στη χρήση θετικών
τεχνικών συμπεριφοράς , όπως εξωτερικές
αμοιβές και άμεση εκπαίδευση σε κοινωνικές
δεξιότητες , προκειμένου να προληφθούν
τα προβλήματα συμπεριφοράς , σε αντίθεση
με την προσέγγιση της μηδενικής
ανεκτικότητας που εστιάζει στη χρήση
τιμωρίας. Τα Βασικά χαρακτηριστικά
αυτού του Προγράμματος προσέγγισης
είναι
τρεις
κατηγορίες παρεμβάσεων και υποστήριξης΄(
π.χ καθολική , επιλεκτική , δευτερογενής
, τριτογενής )
έμφαση
στα αποτελέσματα σε επίπεδο μαθητή
χρήση
πιστοποιημένων ερευνητικά διαδικασιών
( π.χ κάνοντας σαφείς τους κανόνες και
προσδοκίες χρησιμοποιώντας θετική
ενίσχυση , διδάσκοντας κοινωνικές
δεξιότητες
συστήματα
υποστήριξης
συλλογή
και χρήση δεδομένων για τη λήψη αποφάσεων
Το
δεύτερο βήμα για ένα πρόγραμμα πρόληψης
βίας, είναι ένα πρόγραμμα σπουδών για
την πρόληψη της βίας :
(
Second Step : A Violence Prevention Curriculum )
Πρόκειται
για ένα πρόγραμμα σπουδών που βασίζεται
σε ερευνητικά δεδομένα και διδάσκει
κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες
για την πρόληψη της βίας . Το πρόγραμμα
είναι εύκολο στην χρήση από τον
εκπαιδευτικό και επιπλέον συμπεριλαμβάνει
και εκπαίδευση γονέων. Επίσης το Second
Step στοχεύει στη μείωση της
παρορμητικής και επιθετικής Συμπεριφοράς
, ενώ παράλληλα συμβάλει στην αύξηση
προστατευτικών παραγόντων και της
κοινωνικής επάρκειας σε παιδιά από την
προσχολική ηλικία μέχρι και την εφηβεία
. Τα παιδιά μαθαίνουν να ανταποκρίνονται
με ενσυναίσθηση προς τους άλλους και
εξασκούνται σε δεξιότητες που τους
βοηθούν να ηρεμούν , να μειώνουν το θυμό,
να επιλύουν προβλήματα , να εκτιμούν
την επικινδυνότητα διαφόρων καταστάσεων
, να παίρνουν αποφάσεις και να θέτουν
στόχους.
Δεν
είναι υπέροχο , που σας ενημερώνω που
έχουμε τις πιο σύγχρονες μεθόδους για
τα παιδιά ;
Τα
δικά μου λοιπόν στοιχεία είναι :
Το
άτομο που εκφοβίζει , έχει ως στόχο να
προκαλέσει βλάβη ή φόβο στον άλλον .
Η
εκφοβιστική συμπεριφορά απέναντι στο
άτομο που την δέχεται είναι επαναλαμβανόμενη
Γι
΄αυτό ανέφερα παραπάνω στην ομιλία μου
πως οι διενέξεις και τα μαλώματα των
παιδιών είναι φυσιολογικής μορφής μέσα
στο Σχολείο . Συνεχίζω :
Το
εκφοβιζόμενο άτομο δεν προκαλεί αυτή
τη συμπεριφορά κατά κανένα τρόπο και
ούτε φέρει ευθύνη για να γεμίζει ενοχές
τον εαυτό του και σε καμία των περιπτώσεων
δεν πρέπει να του φερθούμε σαν να φταίει
γι΄ αυτό που βιώνει είτε λεκτικά , είτε
σωματικά.
Ο
Εκφοβισμός συμβαίνει ,ανάμεσα σε άτομα
που έχουν συνεχή επαφή, όπως το Σχολικό
Συγκρότημα ,κοινοί γνωστοί , ίδιο
περιβάλλον.
Το
άτομο που εκφοβίζει είναι πάντα πιο
δυνατό , είτε από πλευράς χαρακτήρα ,
σε σχέση με το άτομο που εκφοβίζει.
Το
φαινόμενο λοιπόν του εκφοβισμού μεταξύ
παιδιών, ιδιαίτερα στο χώρο του σχολείου,
δεν είναι καινούργιο ∙ είναι τόσο παλιό
όσο και το οργανωμένο εκπαιδευτικό
σύστημα. Ο σχολικός εκφοβισμός
αναγνωρίζεται πλέον ως σημαντικό
πρόβλημα καθώς διαταράσσει την ομαλή
λειτουργία του σχολείου, έχει δυσμενείς
συνέπειες στην ψυχοσυναισθηματική
ανάπτυξη των θυμάτων, την ακαδημαϊκή
τους επίδοση, δημιουργεί κλίμα φόβου
κι ανησυχίας για τα υπόλοιπα παιδιά
κ.α
Σημάδι
πρώτο : Για να μιλήσουμε για σχολικό
Εκφοβισμό , πρέπει να υπάρχει μια έκδηλη
συμπεριφορά που στοχεύει σαφώς να
προκαλέσει βλάβη και φόβο στο άλλο
άτομο.
Σημάδι
Δεύτερο : Τα παιδιά που εμπλέκονται στο
Σχολικό Εκφοβισμό,διαλέγουν για'' Θύματα
τους , άτομα πιο αδύναμα''
Σημάδι
τρίτο : Τραυματισμός ή αρνητική αλλαγή
στη ψυχολογία του παιδιού που δέχεται
το bulling .
Σημάδι
τέταρτο : Οι τραυματικές εμπειρίες από
το σπίτι που κάνουν το ''παιδί που ασκεί
Εκφοβισμό να θέλει να πονέσει τους
άλλους όσο πόνεσε .
(
αυτός είναι και ο λόγος που θα μιλήσω
στο Δεύτερο μέρος για το Διαζύγιο των
Γονέων )
Διαφοροποίηση
«bullying» με πείραγμα , ας ξεκαθαρίσω την
κατάσταση :
Τα
πειράγματα και οι επιθέσεις μεταξύ των
μαθητών διαφοροποιούνται από τον τρόπο
με τον οποίο διαμορφώνονται και αφορούν
τόσο στα ποσοτικά και ποιοτικά τους
χαρακτηριστικά όσο και στις μορφές που
λαμβάνουν καθώς και στη συχνότητα και
την ένταση με την οποία εμφανίζονται.
Πιο
συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Olweus το
«πείραγμα» συμβαίνει μεταξύ φίλων και
δεν περιλαμβάνει την πρόκληση πόνου,
ψυχολογικού ή σωματικού. Συνήθως, τα
παιδιά διασκεδάζουν μεταξύ τους καθώς
σταματάει το πείραγμα αμέσως μόλις
κάποιος από την παρέα αισθανθεί άσχημα.
Το πείραγμα μπορεί εύκολα να μετατραπεί
σε εκφοβισμό αν συνεχίζεται για μεγάλο
χρονικό διάστημα και ιδιαίτερα αν το
παιδί αισθάνεται πως το αστείο ξεπερνά
τα όρια του παιχνιδιού. (Olweus D. 2009)
Τώρα
θα περάσουμε στο κομμάτι της ενημέρωσης
για τις μορφές Σχολικού Εκφοβισμού :
Οι
μορφές λοιπόν που μπορεί να πάρει το
bullying είναι διάφορες και μπορούν να
συνυπάρχουν ακόμα
και συνδυαστικά.
Ας
έρθω στην Λεκτική
Μορφή όπου συναντάμε πως :
γίνεται με την συστηματική χρήση
υβριστικών εκφράσεων και φραστικών
επιθέσεων, με προσβολές αλλά και απειλές,
με ειρωνεία, με πειράγματα και ταπεινωτικούς
χαρακτηρισμούς, χρήση παρατσουκλιών,
με κοροϊδία ή καζούρα, με εκβιασμό για
απόσπαση προσωπικών ειδών του θύματος
.
Η
δεύτερη μορφή είναι η Σωματική:
γίνεται με φυσικό τραυματισμό ή ακόμα
και με την απειλή τραυματισμού, μέσα
από σπρωξίματα, χτυπήματα, σκουντήματα,
αγκωνιές, γροθιές και κλοτσιές,
τρικλοποδιές, χτυπήματα με αντικείμενα,
τσιμπήματα και δαγκωνιές, φτυσίματα,
μαλλιοτραβήγματα, καταστροφή προσωπικών
ειδών του θύματος…
Η
τρίτη είναι η Ηλεκτρονική:
ο σύγχρονος τρόπος μέσα από την αποστολή
υλικού με υβριστικό ή και απειλητικό
ακόμα περιεχόμενο με μηνύματα ή και
βίντεο στο κινητό, με e-mails, στο facebook, σε
chat rooms, χρήση ή και παραποίηση των
προσωπικών δεδομένων του θύματος,
δημιουργία ιστοσελίδων ή και προφίλ
στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με
παραποιημένα και ψεύτικα χαρακτηριστικά,
παραποιημένες φωτογραφίες, βίντεο,
αποκλεισμός του από δικτυακές ομάδες,
απειλητικές κλήσεις στο κινητό του
συνήθως από άγνωστα νούμερα...
Η
τέταρτη είναι η Κοινωνική:
γίνεται
με την προσπάθεια να απομονωθεί και να
αποκλειστεί κοινωνικά το θύμα μέσα από
την αγνόησή ατόμου, την πρόκληση
αντιπάθειας, τη δυσφήμιση και τη
συκοφαντία, μέσα από τη διάδοση
κουτσομπολιών και γενικότερα κακόφημων,
ψευδών στοιχείων, την αποκάλυψη ακόμα
και τη διαστρέβλωση όσων εκμυστηρεύτηκε
το θύμα (την συγκεκριμένη μορφή την
συναντάμε πιο συχνά ανάμεσα στα κορίτσια)
Η
πέμπτη είναι η
Ρατσιστική:
γίνεται με την χρήση και την διάδοση
αρνητικών σχολίων λόγω της καταγωγής
του θύματος, του ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ-οικονομικού
επιπέδου του, του σεξουαλικού
προσανατολισμού, κάποιου σωματικού
ελαττώματος ή ασθένειας… γενικότερα
γίνονται "επιθέσεις" λόγω της
διαφορετικότητας.
Η
έκτη είναι η Σεξουαλική:
γίνεται με ανήθικες χειρονομίες και
αγγίγματα κυρίως στα γεννητικά όργανα
και στο στήθος αν είναι κορίτσι, υβριστικό
λεξιλόγιο, σεξουαλικά υπονοούμενα,
πειράγματα για τον σεξουαλικό
προσανατολισμό, εικόνες με σεξουαλικό
περιεχόμενο, μπορεί να φτάσει ακόμα και
σε σοβαρές σεξουαλικές επιθέσεις.
Λοιπόν
Γονείς και Εκπαιδευτικοί , ρωτώ , Τι
κάνουμε Λοιπόν;
Τι
κάνουμε ;
Σταματάμε
την ανοχή σε κάθε μορφή Σχολικού
Εκφοβισμού .
Τώρα
θα με ρωτήσετε πώς ; Και εύλογο είναι .
Πρώτων με την Συνεχή Ενημέρωση , με τη
συνεργασία και με πολύ διάλογο μεταξύ
μας .
Έτσι
λοιπόν Γονείς , να μάθετε πως :
Ο
ρόλος του γονέα στην σημερινή εποχή ,
πρέπει να αναθεωρηθεί και να γίνει πιο
σύγχρονος , ίσως το bulling
, υπάρχει μες στην οικογένεια
σας και δεν έχετε τη γνώση να το
αναγνωρίσετε . Σύμφωνα με στοιχεία για
την εκδήλωση του φαινομένου μέσα στην
οικογένεια , κάνοντας εδώ μια παρένθεση
για να το αναφέρω , συμπεριφορές εκφοβισμού
εντοπίζονται ανάμεσα στα πιο αδύναμα
μέλη της οικογένειας, ανάμεσα στα
αδέρφια . Κι εδώ να προσθέσω πως ο
εκφοβισμός , μέσα στο σπίτι μπορεί να
εκληφθεί , ως παιδική κακοποίηση , ή
παραμέληση των γονέων προς το παιδί.
Αυτή τη συμπεριφορά λοιπόν θα την μιμηθεί
το παιδί και θα την μεταφέρει στην δική
του ζωή που είναι το σχολείο μιας και
μιλάμε για το σχολικό περιβάλλον.
Αυτός
είναι ο λόγος που Σχολικοί Ψυχολόγοι ,
Εκπαιδευτικοί , και Γονείς , πρέπει να
είμαστε σε απόλυτη συνεργασία για να
αποτραπούν τέτοια περιστατικά που
ξεκινούν και από την οικογένειά. Γι αυτό
στην επόμενη ώρα , η ομιλία μου αφορά
την πιο σημαντική συναισθηματική κρίση
για τη ζωή ενός παιδιού , το Διαζύγιο
Των Γονέων του . Που είναι τα δύο πρόσωπα
που αγαπά το παιδί στη ζωή του περισσότερο
από όλα,και η λάθος Διαχείριση Διαζυγίου
μπορεί να σηματοδοτήσει αλλαγές στις
σχολικές επιδόσεις του παιδιού αλλά
και στην συμπεριφορά του , ώστε να γίνει
επιθετικό ή αντικοινωνικό ή πολύ παθητικό
και αδύναμο.
Ας
εξετάσουμε όμως ποια είναι τα ατομικά
Χαρακτηριστικά των Δραστών :