5ον-ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΚΑΛΟΓΕΡΟΥ π.ΑΝΤΩΝΙΟΥ:
Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ…ΣΤΑΘΕΡΟΣ
ΑΡΩΓΟΣ-ΧΟΡΗΓΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Πριν αρχίσω να σας δίνω “συνταγές’ για την αντιμετώπιση των
διαφόρων ασθενειών με βότανα ή γενικώς προϊόντα της φύσης, οφείλω να πω και
τούτα:
Εμείς οι καλόγεροι πιστεύουμε πως ο κόσμος αυτός δημιουργήθηκε από τον
Θεό.Αλλά οι πρωτόπλαστοι, ο Αδάμ και η Ευα, όντας σκανδαλιάρικα πλάσματα ( καλή
ώρα όλοι μας) ξύνονταν και ψαχνόντουσαν με αποτέλεσμα να παραβούν τους Θεϊκούς
κανόνες κι έτσι να εκδιωχθούν από το κήτο του Παραδείσου .. ΄Ετσι πήραν τα
μπογαλάκια τους και στρατοπέδευσαν στον πλανήτη Γη! ΄Ομως ο Πανάγαθος μπορεί μεν
να τους εξόρισε,αλλά δεν τους άφησε ρέστους, ξεκρέμαστους. Γύρω τους είχαν όλα τα αγαθά της οργιαστικής γήϊνης φύσης…΄Ολα τα καλούδια είχαν στα πόδια τους, αρκεί να έβαζαν το μυαλουδάκι τους να δουλέψει λιγάκι…Και για να πούμε την αλήθεια το ανθρώπινο μυαλό παραδούλεψε.
Η ανθρωπότητα πορεύτηκε ίσα με σήμερα σχεδόν σε απόλυτη ισοροπία με τη φύση.
Αυτή τον τάϊζε κι αυτή του πρόσφερε τα φάρμακα για να αντιμετωπίζει τις
περιπέτειες της υγείας του, τους πόνους του. Και τα φάρμακά του δεν ήσαν τίποτε
άλλο από τα αθώα λουλουδάκια και πρασινάδες, δηλαδή τα βότανα που είναι άφθονα
στη φύση… Φθάσαμε κάποια στιγμή στον Ιπποκράτη, τον Ασκληπιο κι άλλους
φωτισμένους , που κωδικοποίησαν τις θεαραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων, για να έρθουμε στην εποχή μας όπου η ιατρική, εμπορευματοποιημένη πια και η γιγάντια
φαρμακοβιομηχανία, της οποίας τα περισσότερα προϊόντα βασίζονται στα βότανα , να
μας έχουν γίνει στενός κορσές, σχεδόν το άλτερ έγκο μας!
Κι όμως τα βότανα είναι γύρω μας εν αφθονία στους αγρούς…και ΔΩΡΕΑΝ.
“Από μοναχούς θεραπευτές – Από τα πανάρχαια χρόνια η λαϊκή Ιατρική ήταν
συνδεδεμένη με τη θρησκεία. Στον τόπο μας η θεραπεία αγιάτρευτων περιπτώσεων
ήταν συνδεδεμένη με την πίστη από την εποχή του Ασκληπιού. Ο ασθενής που
περίμενε ότι συγκεκριμένος Άγιος θα τον βοηθήσει να θεραπευτεί, είναι μια εικόνα
που συναντάμε συχνότατα σε όλη την ελληνική επικράτεια. Τα μοναστήρια, σαν
απομονωμένα κοινόβια, είχαν τους δικούς τους θεραπευτές. Πρόσφεραν τις υπηρεσίες
τους στους πιστούς που κατέφευγαν στη χάρη του Αγίου για τη θεραπεία (όπως
έκαναν και οι ιερείς στα αρχαία Ασκληπιεία).
Οι μοναχοί θεραπευτές είχαν όλες τις δυνατότητες να εκπαιδευτούν και να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους. Χαρακτηριστικά είναι τα Ιατροσοφικά (γιατροσοφικά) κείμενα που γράφτηκαν, όπως το «Ιατροσοφικό Αντιδοτάριο» από τον Ιερομόναχο Μητροφάνους της μονής Μαχαιρά (Κύπρος), το «Γεωπονικόν» από τον μοναχό Αγάπιο το Λάνδο (Κρήτη), «Συνταγές και Θεραπείες με Βότανα» από τον Πάτερ Γυμνάσιο.
Από τους
πρακτικούς ιατρούς – Πρόκειται για μια κατηγορία που ξεχωρίζει από τις άλλες,
λόγω του ότι τις γνώσεις τους τις έχουν πάρει από τους πρώτους πτυχιούχους
ιατρούς. Η συγκεκριμένη κατηγορία αφορά τον 19ο αιώνα, όταν η Ιατρική ήταν στενά
συνδεδεμένη με τη Βοτανολογία και τα μόνα φάρμακα που χρησιμοποιούνταν ήταν τα
φυτικά παρασκευάσματα. Ένα παράδειγμα ήταν οι Βικογιατροί της Ηπείρου, οι οποίοι
ήταν πρακτικοί γιατροί με το παρεξηγημένο ψευδώνυμο «κομπογιαννίτες», που συχνά
σημαίνει «τσαρλατάνοι». Όμως ήταν απλά αυτοί με το «κομπόδεμα» από βότανα που
«έγιαναν» την πάθηση. Μαθήτευσαν σε ιατροσοφούς όπως ο ιατρός και ιερέας Πύρρος
(17ος αι.).
Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που δυσκολεύουν την καταγραφή και αξιολόγηση των συνταγών της λαϊκής Ιατρικής με βάση τα σημερινά δεδομένα, πέρα από τη σχετική έλλειψη γραπτών κειμένων. Οι σημαντικότεροι είναι:
Η αυθεντική πηγή τους, οι λαϊκοί θεραπευτές έχουν ως επάγγελμα εκφυλιστεί, αφού φεύγοντας από τη ζωή δεν άφησαν αντικαταστάτες.
Η πολυονομασία στον προσδιορισμό των φυτών από περιοχή σε περιοχή π.χ. γαλατσίδα ή καλακατσούνα και παρόμοιες ονομασίες για διαφορετικά φυτά π.χ. βάλσαμο (υπερικό) και βάρσαμος (δυόσμος). Αυτά τα συναντάμε κυρίως στην Κύπρο και την Κρήτη λόγω των πολλών τοπικών ιδιομορφιών των διαλέκτων.
Η ύπαρξη συνταγών σε ορισμένες περιοχές που σε άλλες είναι άγνωστη. Π.χ. η χρήση του βοτάνου απήγανου (ruta graveolens) στην περιοχή της Πάφου, όπου αφθονεί, ενώ είναι σχεδόν άγνωστή σε άλλες περιοχές του νησιού.
Ελλιπείς πληροφορίες με κατάλοιπα προκαταλήψεων.
Οι μοναχοί θεραπευτές είχαν όλες τις δυνατότητες να εκπαιδευτούν και να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους. Χαρακτηριστικά είναι τα Ιατροσοφικά (γιατροσοφικά) κείμενα που γράφτηκαν, όπως το «Ιατροσοφικό Αντιδοτάριο» από τον Ιερομόναχο Μητροφάνους της μονής Μαχαιρά (Κύπρος), το «Γεωπονικόν» από τον μοναχό Αγάπιο το Λάνδο (Κρήτη), «Συνταγές και Θεραπείες με Βότανα» από τον Πάτερ Γυμνάσιο.
Από τους
πρακτικούς ιατρούς – Πρόκειται για μια κατηγορία που ξεχωρίζει από τις άλλες,
λόγω του ότι τις γνώσεις τους τις έχουν πάρει από τους πρώτους πτυχιούχους
ιατρούς. Η συγκεκριμένη κατηγορία αφορά τον 19ο αιώνα, όταν η Ιατρική ήταν στενά
συνδεδεμένη με τη Βοτανολογία και τα μόνα φάρμακα που χρησιμοποιούνταν ήταν τα
φυτικά παρασκευάσματα. Ένα παράδειγμα ήταν οι Βικογιατροί της Ηπείρου, οι οποίοι
ήταν πρακτικοί γιατροί με το παρεξηγημένο ψευδώνυμο «κομπογιαννίτες», που συχνά
σημαίνει «τσαρλατάνοι». Όμως ήταν απλά αυτοί με το «κομπόδεμα» από βότανα που
«έγιαναν» την πάθηση. Μαθήτευσαν σε ιατροσοφούς όπως ο ιατρός και ιερέας Πύρρος
(17ος αι.).Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που δυσκολεύουν την καταγραφή και αξιολόγηση των συνταγών της λαϊκής Ιατρικής με βάση τα σημερινά δεδομένα, πέρα από τη σχετική έλλειψη γραπτών κειμένων. Οι σημαντικότεροι είναι:
Η αυθεντική πηγή τους, οι λαϊκοί θεραπευτές έχουν ως επάγγελμα εκφυλιστεί, αφού φεύγοντας από τη ζωή δεν άφησαν αντικαταστάτες.
Η πολυονομασία στον προσδιορισμό των φυτών από περιοχή σε περιοχή π.χ. γαλατσίδα ή καλακατσούνα και παρόμοιες ονομασίες για διαφορετικά φυτά π.χ. βάλσαμο (υπερικό) και βάρσαμος (δυόσμος). Αυτά τα συναντάμε κυρίως στην Κύπρο και την Κρήτη λόγω των πολλών τοπικών ιδιομορφιών των διαλέκτων.
Η ύπαρξη συνταγών σε ορισμένες περιοχές που σε άλλες είναι άγνωστη. Π.χ. η χρήση του βοτάνου απήγανου (ruta graveolens) στην περιοχή της Πάφου, όπου αφθονεί, ενώ είναι σχεδόν άγνωστή σε άλλες περιοχές του νησιού.
Ελλιπείς πληροφορίες με κατάλοιπα προκαταλήψεων.
Όταν στα Ιατροσοφικά (μοναχικά) κείμενα αναφέρεται ότι τα γιατροσόφια και οι συνταγές είναι δόκιμες, σημαίνει ότι έχουν δοκιμασθεί σε πολλά άτομα με άριστα αποτελέσματα.
Ένα παράδειγμα: Αφέψημα από άσπρο λεούτι (cistus parviflorum), είδος λαδάνου για περιπτώσεις υψηλής χοληστερόλης στο αίμα. Δοσολογία: 3 ποτήρια την ημέρα. Η συνταγή χρησιμοποιήθηκε εμπειρικά, όπως όλες οι συνταγές της λαϊκής Ιατρικής.
Μελετήθηκαν 53 περιπτώσεις ανθρώπων με χρόνια χοληστερόλη, ηλικίας 40-80 ετών. Τα αποτελέσματα ήταν μείωση των τριγλυκεριδίων και ελαφρά μείωση σακχάρου (σε άτομα χωρίς διαβήτη).
Στα θεραπευτικά φυτά μπορούμε να βρούμε έναν αποτελεσματικό σύμμαχο προκειμένου να καταπολεμήσουμε τις αιτίες που προκαλούν την ασθένεια, θέτοντας εκτός μάχης και συνέπειες που επιδρούν πάνω στη συνολική λειτουργία του οργανισμού. Έτσι, ο οργανισμός ξεπερνά τη δυσαρμονία, ισορροπώντας τις λειτουργίες του. Το μυστικό της Φυσικής Ιατρικής είναι ότι εξαλείφει τις αιτίες και όχι τα συμπτώματα.
Κι εδώ βρίσκεται η υπεροχή των βοτάνων. Εξαφανίζουν το αίτιο, Υυπάρχουν πολλά παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη κ.λ.π. φάρμακα Ααπλύνουν προσωρινά το σύμπτωμα αλλά όχι και την αιτία. Ο Παράκελσος είπε: «η Ιατρική θεμελιώνεται στη φύση. Η φύση είναι η Ιατρική και μόνο σ’ αυτήν πρέπει να την αναζητούν οι άνθρωποι». «Νούσσων φύσιες ιητροί» είπε πριν 2.500 χρόνια και ο πατέρας της ιατρικής επιστήμης, Ιπποκράτη
Συνήθεις μορφές παρασκευασμάτων από
βότανα:
Κατάπλασμα: γιατρικό που παρασκευάζεται με κοπανισμένα φρέσκα βότανα (χυμός) ή συνδυασμό με αλοιφή ή ολόκληρα φύλλα φυτών. Έχει γενικευμένη χρήση και συνιστάται σε μώλωπες, τραυματισμούς, πρηξίματα, έλκη, πόνους, ρευματικά.
Παράδειγμα συνταγής: Παίρνουμε μισή οκά φύλλα αγκινάρας, τα κοπανίζουμε σαν λάσπη, κατόπιν τα ζυμώνουμε με βούτυρο και τα δένουμε κατάπλασμα στο λαιμό για δυο βραδιές. Βοηθάει στον πονόλαιμο.
Έγχυμα (τσάι): λαμβάνεται χύνοντας πάνω στο βότανο (φύλλα, άνθη) βραστό νερό (ως διαλύτη) ή εμβαπτίζοντας τα φαρμακευτικά μέρη του φυτού (δρόγη) σε βρασμένο νερό, οπότε αποδίδονται καλύτερα οι δραστικές ουσίες του βοτάνου. Τα διατηρούμε επί 10 λεπτά περίπου. Χρησιμοποιείται κυρίως σε βότανα που οι ιδιότητες και οι δραστικές τους ουσίες αλλοιώνονται λόγω βρασμού. Η συνηθισμένη δοσολογία για ένα έγχυμα είναι μια κουταλιά αποξηραμένου βοτάνου σ’ ένα φλιτζάνι νερό. Πριν τη χρήση προηγείται φιλτράρισμα. Δοσολογία: 1 – 4 φλιτζάνια την ημέρα.
Παράδειγμα συνταγής: Αναμειγνύουμε 1 χούφτα φλισκούνι (ανθισμένες κορυφές) με 1 χούφτα καπουτσίνο (ανθισμένες κορυφές). Πάνω σε μια κουταλιά της σούπας από το μείγμα περιχύνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και αφού το αφήσουμε για 5΄ φιλτράρουμε 1 φλιτζάνι. Πίνουμε 1 φλιτζάνι την ημέρα. Βοηθά στα πνευμόνια.
Αφέψημα: λαμβάνεται κατόπιν βρασμού του φυτού σε νερό επί 10΄ έως 30΄ της ώρας. Υπό μορφή αφεψήματος χρησιμοποιούνται τα φυτικά μέρη που δύσκολα αποδίδουν τα δραστικά τους συστατικά π.χ. φλοιός, ρίζα, σπόρος. Όλα τα αφεψήματα παρασκευάζονται σε αναλογία 10-15 γραμ. φυτικής ύλης σε1 λίτρο νερό για εσωτερική χρήση. Δοσολογία: 1 – 4 φλιτζάνια την ημέρα.
Παράδειγμα συνταγής: Βράζουμε φύλλα πεντάνευρου (αρνόγλωσσου) με αρισμαρί (ακρόβλαστα δεντρολίβανου). Βοηθά σε θεραπεία ισχιαλγίας που προκλήθηκε από απότομη κίνηση στη μέση.
Αλοιφή: παρασκευάζεται από ίσα μέρη βαζελίνης ή νωπού βουτύρου ή λίπους χοίρου ή κεριού ή χυμού ή σκόνης του φυτού, τα οποία κατεργάζονται σε γουδί, ώστε να γίνουν μια ομοιογενής μάζα. Κατόπιν, το μείγμα ζεσταίνεται σε μπεν μαρί με ανάδευση και το αφήνουμε να κρυώσει. Η αλοιφή είναι έτοιμη. Προορίζεται αποκλειστικά για εξωτερική χρήση.
Παράδειγμα συνταγής: Αναμειγνύουμε ½ ουγγιά (ουγγιά =30 γραμ. περίπου) λάδι μυρτιάς, μια ουγγιά λάδι κυδωνιού και κερί. Κατασκευάζεται έτσι μια αποτελεσματική αλοιφή με καταπραϋντικές ιδιότητες.
Έμβρεγμα: είναι υγρό παρασκεύασμα και δημιουργείται εμβαπτίζοντας τα φαρμακευτικά μέρη του φυτού σε κρύο νερό μέχρι και 6-12 ώρες. Η συνήθης αναλογία είναι 30-50 γραμ. φυτικής ύλης σε1 λίτρο νερό. Συνίσταται πριν τη χρήση να φιλτράρουμε. Δοσολογία: 1 – 3 φλιτζάνια την ημέρα.
Παράδειγμα συνταγής: Βάζουμε 13 φύλλα Αιγύπτου σε ένα ποτήρι νερό, το αφήνουμε μέχρι το βράδυ, οπότε και πετάμε τα φύλλα και με το βραδινό φαγητό πίνουμε το νερό. Βοηθά στη δυσκοιλιότητα.
Επίθεμα (κομπρέσσα ή έμπλαστρο): φτιάχνεται με τον εμβαπτισμό γάζας σ’ ένα σκεύασμα (π.χ. αφέψημα, έγχυμα, χυμό), η οποία τοποθετείται στην πάσχουσα περιοχή. Τα επιθέματα μπορεί να είναι υγρά, στεγνά, θερμά ή ψυχρά ανάλογα με τις περιπτώσεις.
Παράδειγμα συνταγής: Παίρνουμε 1 κουταλιά της σούπας αρνίκη (άνθη), ετοιμάζουμε το εκχύλισμα περιχύνοντας το βότανο με 1/4 του λίτρου βραστό νερό, το αφήνουμε για 30΄ και φιλτράρουμε. Χρησιμοποιείται σε κομπρέσες στην άρθρωση που πάσχει. Βοηθά σε διαστρέμματα και μώλωπες. Προσοχή, δεν χρησιμοποιείται σε ανοιχτές πληγές.
Σκόνη: κονιοποιούνται τα αποξηραμένα φαρμακευτικά μέρη του φυτού σε γουδί (φύλλα, ρίζες, σπόροι κ.τ.λ.). Η σκόνη για εσωτερική εφαρμογή διαλύεται στο νερό προ της λήψεως και χορηγείται σε δόση 0,5-1 γραμ. την ημέρα. Εξωτερικώς, εφαρμόζεται δι’ επιπάσεως.
Παράδειγμα συνταγής: Παίρνουμε φύλλα παπαρούνας (κουτσουνάδα), τα αποξηραίνουμε και τα κάνουμε σκόνη (γουδί). Δοσολογία: 1,5 δράμι (δράμι=4 γραμμ.) με νερό βοιδόγλωσσου. Βοηθά στον πλευρίτη.
Χυμός: γίνεται με σύνθλιψη φύλλων, ανθέων, βλαστών κ.λ.π., σε γουδί, δηλαδή πολτοποίηση φρέσκων βοτάνων και μετά φιλτράρισμα (σούρωμα). Ο χυμός χρησιμοποιείται νωπός. Η δόση ποικίλει αναλόγως το είδος και την ασθένεια.
Παράδειγμα συνταγής: Παίρνουμε 1/4ο του κεφαλιού λάχανο, 2 κλωνάρια σέλινο και 1 φλιτζάνι μάραθο. Πλένουμε τα υλικά, ανακατεύουμε, αποχυμώνουμε και έχουμε έτοιμο χυμό για σερβίρισμα. Βοηθά σε βρογχίτιδα, αρθρίτιδες (ποδάγρα) κ.α
Κατάπλασμα: γιατρικό που παρασκευάζεται με κοπανισμένα φρέσκα βότανα (χυμός) ή συνδυασμό με αλοιφή ή ολόκληρα φύλλα φυτών. Έχει γενικευμένη χρήση και συνιστάται σε μώλωπες, τραυματισμούς, πρηξίματα, έλκη, πόνους, ρευματικά.
Παράδειγμα συνταγής: Παίρνουμε μισή οκά φύλλα αγκινάρας, τα κοπανίζουμε σαν λάσπη, κατόπιν τα ζυμώνουμε με βούτυρο και τα δένουμε κατάπλασμα στο λαιμό για δυο βραδιές. Βοηθάει στον πονόλαιμο.
Έγχυμα (τσάι): λαμβάνεται χύνοντας πάνω στο βότανο (φύλλα, άνθη) βραστό νερό (ως διαλύτη) ή εμβαπτίζοντας τα φαρμακευτικά μέρη του φυτού (δρόγη) σε βρασμένο νερό, οπότε αποδίδονται καλύτερα οι δραστικές ουσίες του βοτάνου. Τα διατηρούμε επί 10 λεπτά περίπου. Χρησιμοποιείται κυρίως σε βότανα που οι ιδιότητες και οι δραστικές τους ουσίες αλλοιώνονται λόγω βρασμού. Η συνηθισμένη δοσολογία για ένα έγχυμα είναι μια κουταλιά αποξηραμένου βοτάνου σ’ ένα φλιτζάνι νερό. Πριν τη χρήση προηγείται φιλτράρισμα. Δοσολογία: 1 – 4 φλιτζάνια την ημέρα.
Παράδειγμα συνταγής: Αναμειγνύουμε 1 χούφτα φλισκούνι (ανθισμένες κορυφές) με 1 χούφτα καπουτσίνο (ανθισμένες κορυφές). Πάνω σε μια κουταλιά της σούπας από το μείγμα περιχύνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και αφού το αφήσουμε για 5΄ φιλτράρουμε 1 φλιτζάνι. Πίνουμε 1 φλιτζάνι την ημέρα. Βοηθά στα πνευμόνια.
Αφέψημα: λαμβάνεται κατόπιν βρασμού του φυτού σε νερό επί 10΄ έως 30΄ της ώρας. Υπό μορφή αφεψήματος χρησιμοποιούνται τα φυτικά μέρη που δύσκολα αποδίδουν τα δραστικά τους συστατικά π.χ. φλοιός, ρίζα, σπόρος. Όλα τα αφεψήματα παρασκευάζονται σε αναλογία 10-15 γραμ. φυτικής ύλης σε1 λίτρο νερό για εσωτερική χρήση. Δοσολογία: 1 – 4 φλιτζάνια την ημέρα.
Παράδειγμα συνταγής: Βράζουμε φύλλα πεντάνευρου (αρνόγλωσσου) με αρισμαρί (ακρόβλαστα δεντρολίβανου). Βοηθά σε θεραπεία ισχιαλγίας που προκλήθηκε από απότομη κίνηση στη μέση.
Αλοιφή: παρασκευάζεται από ίσα μέρη βαζελίνης ή νωπού βουτύρου ή λίπους χοίρου ή κεριού ή χυμού ή σκόνης του φυτού, τα οποία κατεργάζονται σε γουδί, ώστε να γίνουν μια ομοιογενής μάζα. Κατόπιν, το μείγμα ζεσταίνεται σε μπεν μαρί με ανάδευση και το αφήνουμε να κρυώσει. Η αλοιφή είναι έτοιμη. Προορίζεται αποκλειστικά για εξωτερική χρήση.
Παράδειγμα συνταγής: Αναμειγνύουμε ½ ουγγιά (ουγγιά =30 γραμ. περίπου) λάδι μυρτιάς, μια ουγγιά λάδι κυδωνιού και κερί. Κατασκευάζεται έτσι μια αποτελεσματική αλοιφή με καταπραϋντικές ιδιότητες.
Έμβρεγμα: είναι υγρό παρασκεύασμα και δημιουργείται εμβαπτίζοντας τα φαρμακευτικά μέρη του φυτού σε κρύο νερό μέχρι και 6-12 ώρες. Η συνήθης αναλογία είναι 30-50 γραμ. φυτικής ύλης σε1 λίτρο νερό. Συνίσταται πριν τη χρήση να φιλτράρουμε. Δοσολογία: 1 – 3 φλιτζάνια την ημέρα.
Παράδειγμα συνταγής: Βάζουμε 13 φύλλα Αιγύπτου σε ένα ποτήρι νερό, το αφήνουμε μέχρι το βράδυ, οπότε και πετάμε τα φύλλα και με το βραδινό φαγητό πίνουμε το νερό. Βοηθά στη δυσκοιλιότητα.
Επίθεμα (κομπρέσσα ή έμπλαστρο): φτιάχνεται με τον εμβαπτισμό γάζας σ’ ένα σκεύασμα (π.χ. αφέψημα, έγχυμα, χυμό), η οποία τοποθετείται στην πάσχουσα περιοχή. Τα επιθέματα μπορεί να είναι υγρά, στεγνά, θερμά ή ψυχρά ανάλογα με τις περιπτώσεις.
Παράδειγμα συνταγής: Παίρνουμε 1 κουταλιά της σούπας αρνίκη (άνθη), ετοιμάζουμε το εκχύλισμα περιχύνοντας το βότανο με 1/4 του λίτρου βραστό νερό, το αφήνουμε για 30΄ και φιλτράρουμε. Χρησιμοποιείται σε κομπρέσες στην άρθρωση που πάσχει. Βοηθά σε διαστρέμματα και μώλωπες. Προσοχή, δεν χρησιμοποιείται σε ανοιχτές πληγές.
Σκόνη: κονιοποιούνται τα αποξηραμένα φαρμακευτικά μέρη του φυτού σε γουδί (φύλλα, ρίζες, σπόροι κ.τ.λ.). Η σκόνη για εσωτερική εφαρμογή διαλύεται στο νερό προ της λήψεως και χορηγείται σε δόση 0,5-1 γραμ. την ημέρα. Εξωτερικώς, εφαρμόζεται δι’ επιπάσεως.
Παράδειγμα συνταγής: Παίρνουμε φύλλα παπαρούνας (κουτσουνάδα), τα αποξηραίνουμε και τα κάνουμε σκόνη (γουδί). Δοσολογία: 1,5 δράμι (δράμι=4 γραμμ.) με νερό βοιδόγλωσσου. Βοηθά στον πλευρίτη.
Χυμός: γίνεται με σύνθλιψη φύλλων, ανθέων, βλαστών κ.λ.π., σε γουδί, δηλαδή πολτοποίηση φρέσκων βοτάνων και μετά φιλτράρισμα (σούρωμα). Ο χυμός χρησιμοποιείται νωπός. Η δόση ποικίλει αναλόγως το είδος και την ασθένεια.
Παράδειγμα συνταγής: Παίρνουμε 1/4ο του κεφαλιού λάχανο, 2 κλωνάρια σέλινο και 1 φλιτζάνι μάραθο. Πλένουμε τα υλικά, ανακατεύουμε, αποχυμώνουμε και έχουμε έτοιμο χυμό για σερβίρισμα. Βοηθά σε βρογχίτιδα, αρθρίτιδες (ποδάγρα) κ.α
Είναι πολυάριθμοι οι σοφοί, οι γιατροί και οι βοτανολόγοι που για χιλιετίες υποστηρίζουν ότι στα φυτά βρίσκονται φάρμακα για κάθε είδους ασθένεια. Η «πράσινη ιαματική ισχύς» στο φαρμακείο της φύσης.
Η φύση είναι ο δάσκαλος του γιατρού, μια και αυτή είναι πιο παλιά απ’ αυτόν και υπήρχε μέσα και έξω από τον άνθρωπο, όπως εδίδασκε ο πατέρας της Φυσικής Ιατρικής, Ιπποκράτης.
Και ο Παράκελσος ο μεγάλος φυσιοδίφης ιατρόσοφος έλεγε: «Δεν υπάρχει καμιά ασθένεια, όσο φοβερή και αν είναι, για την οποία να μην έχει προβλέψει ο Δημιουργός την αντίστοιχη θεραπεία στο φυτικό κόσμο».Η εμπειρική αντιμετώπιση των ασθενειών στις παραδοσιακές κοινωνίες, είχε ως αποτέλεσμα τη χρήση ενός συστήματος γνώσης που εντάσσεται στο πλαίσιο λαογραφικών ερευνών στο κεφάλαιο της λαϊκής ιατρικής και της ιατρικής κάθε έθνους. Το σύστημα αυτό αποτελεί ουσιαστικά μια ανάμειξη θεραπευτικών μεθόδων που βασίζονται στη συσσωρευμένη εμπειρία φροντίδας των ασθενών και στην κληροδοτημένη γνώση (γραπτή και προφορική παράδοση) για τις θεραπευτικές ιδιότητες κάποιων ουσιών και ιδιαίτερα φυτών.
Η παραδοσιακή λαϊκή ιατρική, ωστόσο περιλαμβάνει συχνά και μορφές τελετουργικής θεραπείας. Μαζί με τα γατροσόφια, οι θεραπευτές-τριες έλεγαν: προσευχές, ξόρκια, γητειές, ήτοι εφάρμοζαν μαγικοθρησκευτική θεραπευτική. Στις περιπτώσεις αυτές που προέρχονται από «αμμάτι», από γλωσσοφαγιά, από τα κακά πράγματα, εφαρμόζεται η αγαθοποιός μαγεία (επωδές, ξόρκια) και τ’ αγιωτικά (διαβαστικά του παπά, κάπνισμα…(θυμιάτσιμα) ράντισμα με αγιάσματα για τα υπόλοιπα εφαρμόζεται η δια βοτάνων…», «και με τα βότανα της γης γιατρεύονται τα πάθη», λέει το λαϊκό γνωμικό. Ο λαός εκείνη την εποχή εμπιστευόταν την θεραπεία διαφόρων ασθενειών του σε πρωτόγονα φάρμακα (βότανα πιο πολύ) και δεν παρέλειπε να επικαλείται τη βοήθεια και επέμβαση του θείου.
Αργότερα, τα γιατροσόφια αποτέλεσαν σκευάσματα φαρμακευτικά από την ένωση διαφόρων βοτάνων, στα οποία είχαν προστεθεί σε κάποιες περιπτώσεις και άλλες οργανικές ουσίες.
Η λαϊκή Ιατρική στηρίζεται στην αντίληψη ότι πρέπει να ισορροπούν τα τέσσερα στοιχεία με τους τέσσερεις χυμούς του σώματος. Η αποκαλούμενη σήμερα λαϊκή ιατρική, ήταν η επίσημη ιατρική θεωρία μέχρι την ύστερη Αναγέννηση.
Η επιστημονική βάση της ξεκινούσε κατά τον Ιπποκράτη από την αντίληψη για τα τέσσερα στοιχεία (θερμό, ψυχρό, υγρό και ξηρό) και τους τέσσερις χυμούς του σώματος το (κόκκινο) αίμα, το (άσπρο) φλέγμα, την κίτρινη χολή, τη μαύρη μέλαινα χολή. Το αίμα εκ φύσεως ήταν θερμό και υγρό, το φλέγμα ψυχρό και υγρό, η χολή θερμή και ξηρή και η μέλαινα χολή ψυχρή και ξηρή. Η υγεία μπορούσε να ορισθεί ως μια κατάσταση ισορροπίας ανάμεσα στους χυμούς και τα στοιχεία. Οποιαδήποτε διαταραχή της ισορροπίας των χυμών, ήταν η αιτία της ασθένειας.
Η μελαγχολία λόγου χάρη, εθεωρείτο σημαντική ασθένεια με ψυχικά συμπτώματα και οφειλόταν στην αύξηση της μέλαινας χολής εις βάρος των άλλων χυμών. Μετά τον εντοπισμό της δυσαρμονίας, ο γιατρός προσπαθούσε να την καταπολεμήσει, είτε μειώνοντας τον αυξημένο χυμό (μέλαινα χολή), είτε αυξάνοντας τους άλλους τρεις. Γι’ αυτό χορηγούσε σκευάσματα με βάση την αρχή, ότι το θερμό καταπολεμά το ψυχρό και το υγρό καταπολεμά το ξηρό.
«Τα ενάντια των εναντίων εισίν ιάματα» κατά τον Ιπποκράτη, αρχή που έχει διαχρονική αξία και εφαρμογή στη λαϊκή ιατροσοφική. Τα σκευάσματα, τα βότανα κ.λπ. είχαν ταξινομηθεί ως ψυχρά, θερμά, υγρά και ξηρά. Με το ίδιο σκεπτικό ο γιατρός θα μπορούσε να συστήσει ανάλογα με την περίπτωση και μια ειδική θεραπεία, όπως ζεστά μπάνια, μεταφορά σε ψυχρό και ξηρό κλίμα, έκθεση στο ηλιακό φως (θεραπεία αποδεκτή και σήμερα για την μελαγχολία, αφού έχει διαπιστωθεί ότι ο Ήλιος μειώνει την έκκριση της μελατονίνης). Επίσης, αποφυγή του σεληνιακού φωτός (που υποτίθεται ότι επηρέαζε τους σωματικούς χυμούς) κ.λπ.
Ελληνική χλωρίδα
Στην Ελλάδα, κατά τον καθηγητή του Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών, Γ. Σαρλή, τα αυτοφυή φαρμακευτικά φυτά που συλλέγονται είναι συνήθως: ο δυόσμος, ο μάραθος, η αλθαία, ο μαϊντανός, η βαλεριάνα, η ρίγανη, το μελισσόχορτο, το τίλιο ή φλαμούρι, ο σαμπούκος, το πεντάνευρο, ο απήγανος κ.ά. Στην Κρήτη πιο προσιτά είναι: ο δίκταμος,η τσουκνίδα, η λαδανιά, το θυμάρι, το φλισκούνι, η μαντζουράνα, ο αρισμαρίς (δενδρολίβανο), η μαλοτήρα (τσάι, ο σιδερίτης), η αμολοχία, η αντωναΐδα, η δρακωδιά και πολλά άλλα. (http://www.heracles.gr/0
Χαμομήλι με 25 συνιστώμενες χρήσεις.
Θεωρείται ηρεμιστικό (σπασμολυτικό), και συνίσταται
στην αρθρίτιδα και τους ρευματισμούς (έρευνα ΑΠΘ). Ακόμη στη
βιβλιογραφία αναφέρεται ως υπνωτικό και τονωτικό. Χρήσιμο στη διάρροια, την
κολίτιδα, σε νευρασθένειες, στη δυσμηνόρροια και το κριθαράκι.
Ραδίκι (πικραλίδα) με 22
συνιστώμενες χρήσεις. Ενδείκνυται για την υπέρταση,
το διαβήτη, τη χοληστερόλη (έρευνα ΑΠΘ). Επιπλέον, το ραδίκι
είναι τονωτικό και διουρητικό.
Χρησιμοποιείται για τον καθαρισμό του αίματος, την αποτοξίνωση του συκωτιού, για
τα νεφρά και την αρθρίτιδα (προσοχή, όχι σε πέτρες
χολής). Μέντα, τα φύλλα της και οι ανθισμένες της κορυφές.
Ενδείκνυται για την αμυγδαλίτιδα, χρησιμοποιείται ως παυσίπονο και στο
κρυολόγημα. Επιπλέον, ως άφυσο, είναι αντισπασμωδική σε δυσπεψία, στα
αέρια και τις στομαχικές κράμπες. Όχι σε έλκος στομάχου. Αντενδείκνυται σε
ομοιοπαθητική. Χρήσιμη σε κυστίτιδα, θεραπεία σε ηπατικές παθήσεις.
Τσουκνίδα (κνήφη).
Ενδείκνυται σε καρδιαγγειακές παθήσεις, αναιμία, ρευματισμούς (έρευνα
ΑΠΘ). Επιπλέον χρησιμοποιείται ως τονωτικό και διουρητικό, για καλή όρεξη, για
δερματικά προβλήματα και την παχυσαρκία. Είναι πλούσια σε μεταλλικά
στοιχεία, χρήσιμη στο καθαρισμό του αίματος, την αρθρίτιδα, την κυστίτιδα, την
ορχίτιδα. Αχίλλεια (άνθη και
φύλλα). Ενδείκνυται στη λιπαρότητα του δέρματος, τη δυσπεψία,
τον διαβήτη(έρευνα ΑΠΘ). Επιπλέον, η αχίλλεια η χιλιόφυλλη είναι «το βότανο των
γυναικών». Βοηθά στον άστατο κύκλο, την εμμηνόπαυση, σε φλεγμονές των ωοθηκών,
τα ινομυώματα, τη λευκόρροια κ.ά.. Ως εφιδρωτική είναι χρήσιμη σε πυρετούς
(κρυολογήματα, γρίπη) και σε ρευματισμούς. Βοηθά σε ατονία, κολίτιδα.
Ρόδο (καρπός). Ενδείκνυται σε
καρδιαγγειακές νόσους, κρυολογήματα, οφθαλμοπάθειες (έρευνα ΑΠΘ). Επιπλέον, ο
καρπός της Rosa canina, (αγριοτριανταφυλλιάς) σε αφέψημα που έχει σιγοβράσει,
περιέχει υψηλό ποσοστό βιταμίνης C και μεταλλικά άλατα. Τονώνει το ανοσοποιητικό
σύστημα του οργανισμού, βοηθά στην αντιμετώπιση των κρυολογημάτων και σε
ημικρανίες. Φασκόμηλο (φύλλα και
στελέχη). Χρησιμοποιείται στην υπόταση, την λαρυγγίτιδα, την
τριχόπτωση (έρευνα ΑΠΘ). Είναι άριστο αντισηπτικό του στόματος και τονωτικό
(νευρικό σύστημα, κυκλοφορία αίματος). Ανακουφίζει από τον πυρετό και τον
ερεθισμένο λαιμό. Σταματά τις εφιδρώσεις της εμμηνόπαυσης στις γυναίκες. Δεν
πρέπει να χρησιμοποιείται σε άτομα με υπέρταση. Χρήσιμο επίσης σε αμηνόρροια,
δυσμηνόρροια. Δενδρολίβανο (φύλλα και
ανθισμένες κορυφές). Χρησιμοποιείται στη χολολιθίαση, τα
προβλήματα όρασης, την δυσπεψία (έρευνα ΑΠΘ). Ως θερμό βότανο ρίχνει τη
χοληστερίνη (υγρασία στα αγγεία). Ανακουφίζει από τους πονοκεφάλους και την
ημικρανία, διεγείρει την κυκλοφορία και αποτελεί εξαιρετικό τονωτικό της μνήμης.
Βοηθά στην τριχόπτωση. Προσοχή, σε άτομα με γαστρίτιδα.
Στομαχοβότανο (πόλιο, το ορεινό).
Χρησιμοποιείται στο άσθμα, τη βρογχίτιδα, τους ρευματισμοί
(έρευνα ΑΠΘ).
Θυμάρι (ανθισμένες κορυφές). Βοηθάει
στον πονόδοντο, το άσθμα, τη δυσμηνόρροια (έρευνα ΑΠΘ). Είναι αντισηπτικό,
τονωτικό και αντισπασμωδικό για το βήχα, τα κρυολογήματα και τη βρογχίτιδα.
Χρήσιμο σε υδρωπικία, φυματίωση, ψωρίαση. Προσοχή, δεν συνίστανται οι υψηλές
δόσεις σε άτομα με ταχυκαρδίες.Άλλα χρήσιμα & θεραπευτικά βότανα της πλούσιας ελληνικής χλωρίδας
Μελισσόχορτο (χρησιμοποιείται το υπέργειο τμήμα σε πλήρη άνθιση). Είναι
εφιδρωτικό και χρήσιμο κατά της γρίπης, της κατάθλιψης, του πονοκεφάλου και της
δυσπεψίας. Βοηθά σε άσθμα και βήχα, χαλαρώνει και τονώνει το νευρικό σύστημα. Ο
Άραβας γιατρός Αβικέννας (980-1037) συνιστούσε το φυτό «γιατί κάνει την καρδιά
ευτυχισμένη». Ως αφέψημα διευκολύνει τον ύπνο σε συνδυασμό με βαλεριάνα. Χρήσιμο
σε δηλητηριάσεις, σεξουαλική ανικανότητα, ωτίτιδα. Προσοχή, δεν χορηγείται σε
υποθυρεοειδισμό. Λουΐζα ή
λεμονόχορτο (με χαρακτηριστική μυρουδιά λεμονιού). Το αφέψημα με
ευχάριστη γεύση θεωρείται βοηθητικό του αδυνατίσματος, γιατί λιώνει τα
λίπη στον οργανισμό. Είναι αντιπυρετικό, στομαχικό, τονωτικό και
καταπραϋντικό, σε δυσπεψία, μετεωρισμό, κολικούς εντέρων. Η λουΐζα είναι
χωνευτική, αντισπασμωδική, χρήσιμη σε ατονία, διάρροια, ωτίτιδα. Βασιλικός (ανθισμένες
κορυφές και φύλλα). Καθαρίζει τα έντερα, διεγείρει την εφίδρωση (αντιπυρετικό).
Ανακουφίζει από το βήχα και το κρυολόγημα. Βοηθά τη μνήμη, είναι διουρητικό και γαλακτογόνο. Συνδυάζεται με φασκόμηλο
για καλύτερα αποτελέσματα.
Σαμπούκο (κουφοξυλιά, άνθη και φύλλα). Για κρυολογήματα και γρίπη. Βοηθά
σε βρογχίτιδες, καλό για τα μαλλιά και το δέρμα. Χρησιμεύει σε εγκαύματα,
υδρωπικία, φακίδες.
Μάραθος (σπόροι κυρίως και βλαστόφυλλα). Ανακουφιστικό,
στομαχικό και σπασμολυτικό. Βοηθά σε ρευματικές και
αρθριτικές διαταραχές. Οι σπόροι είναι αεραγωγοί (σε κολικούς
εντέρου) και γαλακτογόνοι. Χρησιμεύει σε δυσουρία, υδρωπικία,
ανεμοβλογιά. Βαλεριάνα
(ρίζες). Για την ανακούφιση των πονοκεφάλων και την ημικρανία.
Κατά του άγχους. Βοηθά στον ύπνο (ηρεμιστικό). Ρίχνει την υψηλή πίεση όταν
συνδυάζεται με ελιά.
Ελιά. Ρίχνει την υψηλή πίεση, το
σάκχαρο, τη χοληστερίνη, είναι αντιβιοτικό. Δυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα
(φύλλα ελιάς). Είναι και αντιρρευματική. Ο φλοιός του καρπού της
έχει αντιπυρετικές ιδιότητες.
Καλέντουλα, η φαρμακευτική. Τονωτικό, με καθαρκτικές ιδιότητες για
εσωτερική και εξωτερική χρήση. Καθαρίζει τις μολύνσεις του δέρματος, προστατεύει
από πυρετούς και ανακουφίζει από κιρσούς. Επουλωτική (αλοιφή) χρησιμοποιείται
και σε ανοικτές πληγές.
Αλθαία, η φαρμακευτική (όλο το φυτό και η ρίζα). Βοηθά σε
κατάρρου, έλκη και κυστίτιδα. Μαλακτική ως αφέψημα σε βρογχίτιδες.
Μαϊντανός. Ένα διουρητικό που χρησιμοποιείται για τη
θεραπεία ρευματισμών. Βοηθά σε χρόνιες ουρολοιμώξεις (ο χυμός), πλούσια πηγή
βιταμίνη C, σιδήρου κ.λπ. ιχνοστοιχείων. Χρησιμεύει στην ακμή, την
ατονία, τη διάρροια, την ωτίτιδα. Φλαμουριά
(τίλιο). Τα άνθη και τα φύλλα έχουν διουρητικές και αντισπασμωδικές ιδιότητες.
Βοηθά στην γρίπη και τη γαστρίτιδα, ηρεμεί, προλαμβάνει τη φλεβίτιδα, την
αρτηριοσκλήρυνση και τα καρδιακά νοσήματα.- ΠΗΓΗ:Νικόλαος Σαμαρίδης ,Βοτανολόγος Α.Π.Θ.
Τα απίστευτα κυπριακά γιατροσόφια του 19ου αιώνα
11:00 π.μ. Αφιερώματα, Γιατροσόφια, Κύπρος, Περίεργα No comments
Δια να φυτρώσουν τρίχες της κεφαλής κόπτε καθ’ ημέραν ένα κρομμίδιον και τρίβε τον τόπον έως σαράντα ημέραις και φυτρώνουν τρίχες βέβαια.
Αυτή είναι μια από τις «ιατρικές» συμβουλές που έδινε ο σκευοφύλακας Μητροφάνης (1790-1867), μοναχός στη Μονή Μαχαιρά, στο χειρόγραφό του «Ιατροσοφικόν Αντιδοτάριον» όπου είχε συγκεντρώσει συνταγές για θεραπείες διαφόρων ασθενειών ή ακόμα και κρούσματα δαγκώματος από φίδι.
Το χειρόγραφο του Μητροφάνη θεωρείτο χαμένο, τελικα όμως εντοπίστηκε και το 1924 εκδόθηκε στη Λευκωσία από τον ιερομόναχο Φιλάρετο, της ίδιας Μονής.
Όπως δηλώνει ο συγγραφέας στην εισαγωγή του χειρογράφου, οι περισσότερες των συνταγών ήταν «δοκιμασμένες» σε επισκέπτες της Μονής Μαχαιρά: «… εσύγγραψα αυτό εις κοινήν διάλεκτον και απλήν, προς ωφέλειαν των εν ταύτη τη Μονή σου οικούντων πατέρων και αδελφών ημών, και πολλών ξένων ασθενών, των συντρεχόντων ενθάδε χάριν του να ιατρευθώσι».
Διαβάστε λοιπόν μερικά από τα γιατροσόφια του Μητροφάνη και «καταπολεμήστε» τον πονοκέφαλο, τη βαρηκοΐα και τα ρευματικά…
Εις πόνον κεφαλής
Έπαρον σκώληκας της γης ζωντανούς τριακοσίους εξήντα πέντε και πύρωσε έναν κομμάτιν γαστρίν της κούζας του νερού, όμως να είναι παστρικόν, και βάλε τους σκώληκας μέσα και ανακάτωννέ τους να ψοφήσουν: είτα βάλε τους μισόν φιλτζάνιν ξύδιν και δεκαπέντε κουκκιά αρτύματα κοπανισμένα, και βάλε τους ένα κομμάτιν παννίν και δίπλωσέ το και βάλε το εις την κουρίδαν της κεφαλής να κάμη 24 ώρας και περισσότερον
• είτα καθώς το ευγάλεις να έχης νερόν έτοιμον βρασμένον με γλυφόνια ή πριντζόλους ή παταμογειτόνους, και να λουθής καλά και δεν θέλης πονέση την κεφαλήν σου ποτέ.
Δια την κριθαρκάν των ομματοφύλλων
Λάβε σαράντα μήρμιγγες (λήμπουρους), κόψε τα κεφάλια τους ρίξε τα, τους δε λοιπούς κοπανίσας, βάλε τους επάνω εις την κριθαρκάν, δέσε τους και θεραπεύεται.
Δια την βαρυκοΐαν και κουφάλαν
Λάβε χολήν και γάλα γυναικός αρσενοτοκούσης ενώσας στάξον μέσα εις το ωτίον και ακούει.
Δια τον τεταρταίον [πυρετον μαλάριας]
Πιάσε μιαν αλουσαύραν ζωντανήν, οπού είναι γιαλλιστή, και δέσε την μέσα εις κομμάτι ρούχον κόκκινον
• είτα κόψαι τα ονύχια των χειρών και των ποδών του πάσχοντος και τρίψαι τα με την αλουσαύραν έτσι ωσάν είναι δεμένη μες το ρούχον όλα του τα δάκτυλα
• και πάλιν να την απολύσης ζωντανήν εκεί οπού την έπιασες
• όμως όταν την πιάννεις να λέγεις ετούτα τα λόγια
• “σε κυνηγώ και σε πιάννω αλούσαυρε, δια τον τεταρταίον πυρετόν του δούλου του Θεού (δείνα)” και ιάται ο τεταρτιόντας παραχρήμα.
Δια τα ρευματικά εις τα γόνατα και αλλού
Λάβε κόπρον προβάτου, κουδέλλας ως καθώς την ρίξη έτσι ζεστήν βάλε την εις τον πόνον εις τα ρευματικά και αναπάυεσαι από τους πόνους.
΄Ολα αυτά φυσικά μοιάζουν θεότρελα ,αλλά πάντως για να τα γράφει ο καλόγερος, πρέπει να ίσχυαν την εποχή εκείνη!
Η σημερινή όμως επιστήμη της βοτανολογίας έχει ξεκάθαρες επιστημονικές μελέτες, αν και πολλά βότανα δεν είναι πληρως μελετημένα.Και βέβαια, μη το λησμονούμε… η βοταβνολογία, είναι η κυρία τροφός της Φαρμακολογίας! Συνεπώς οι "συνταγές' που θα σας παρουσιάσουμε, έχουν επιστημονική τεκμηρίωση ( από τη Βορανολογία και φαρμακολογία) και δεν είναι γιατροσόφια της γιαγιάς μας ή σαν τα περίεργα του Κύπριου Καλόγερου
Πηγή: http://e-didaskalia.blogspot.com/2014/03/19.html#ixzz2zizG987X
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου